Saturday, April 19, 2014

Saman og fyri seg sjálvan


Hetta nýggja verkið hjá Banksy, Mobile-lovers í Bristol rakar seymin á høvdið í lýsingini av nútíðar menniskjanum, sum eisini í dýrmætum løtum, sum áttu at lagt upp til hægstu dedikatión, hevur lyndi til at skapa frástøðu til hesa somu løtu. Tað gera vit t.d. við at taka myndir av støðuni, so at vit kunnu posta hana á facebook ella líknandi støð og við at kekka um fartelefonin hevur nakað nýtt at siga tær úti úr heimi og vita hvussu nógv hava dámt tína seinastu støðuuppdatering. Tey gerast alsamt færri við tað, at "dámar"-valutain tykist dýrka - tað er ikki heilt so lætt at fáa "likes", tá meira verður úttrykt enn tikið verður ímóti. Ein donsk kanning vísti fyri kortum, at meginparturin av teimum ungu hava roynt at kekka fartelefonina meðan tey hava samlegu. Tað er ein øgilig trongd og púra absurd at hugsa sær, haldi eg. Men tá eg í áðni noktaði soninum at hyggja at teknifilmi afturvið morgunmatinum, fór hann fullkomiliga í minus, hann tímdi ikki at práta við meg, segði hann, tí Cartoon Network, er nógv stuttligari. Svarið var so mikið lemjandi at hann slapp at hyggja eina løtu, páskaferia og alt. Og nei, eg skal ikki koma for gott í gongd. Skal eg grípa í egnan barm, brúki eg internetið hvønn tann einasta dag frá morgun til myrkurs, og 9 út av 10 netkekkum eru lutfalsliga ógrundaði, eg kekki meyl og FB bara soleiðis hissini. Eg elski internetið, um internetið var til, tá eg var barn og ung, ivist eg ikki í, at eg hevði livað og búð á internetinum. Eri ikki framtíðargranskari, men ivist onga løtu í, at internetið og sosialu miðlarnir eru í ferð við at broyta okkara tilveru heilt grundleggjandi. Tað er jú fantastiskt at kunna hava ein felagsskap á telduni, har tú kanst kaga innar, tá tú vilt, vera passiv ella aktiv júst sum tú hevur hug til og væl at merkja við eini frisuru og útsjónd, sum liggur nokk so langt frá tínari vælgreiddu profilmynd. 

Í undirvísingini plagdi eg at vera rættiliga avgjørd bæði viðvíkjandi telefonum og við FB og øðrum teldufjasi, men í summum førum má eg nú ásanna, at hesir miðlar eru vorðnir so nattúrligir partar av tilveruni hjá teimum ungu, at tey ikki kunnu vera teir fyriuttan. Tey hava vant seg til, at teir eru har næstan sum eitt nattúrligt framhald av arm og hond. Eg spurdi ein næming um hann brúkar snildfonina meðan hann etur døgurða saman við familjuni og hví og jú, tað ger hann. Orsøkirnar eru eftir øllum at døma fleiri; digitala samveran er undirhaldandi og lítið krevjandi, og so kann snildfonin eisini brúkast til at sleppa undan hasari awkward kensluni. Eg skilji hann væl, minnist væl tílíkar strævnar løtur við familjudøgurðaborðið, tá mann ikki ordiliga visti hvat mann skuldi siga og tey vaksnu allíkavæl høvdu lyndi til at yvirrula, tí tey dugdu betri at tosa og tí, at avgerðarrætturin nattúrliga lá  hjá teimum. Spurningurin er so um mann allíkavæl fekk okkurt burtur úr hesum løtunum, sum tey ungu nú kanska mangla. 

Eg veit ikki um tað rættasta hevði verið, sum vit hava umhugsað, at stongt FB o.t. í undirvísingartíð, men eg eri farin at ivast. Í seinastuni havi eg lagt til merkis, at sjálvt um fleiri næmingar hava FB og snapchat tendrað, so brúka tey eisini telduna aktivt sum amboð í undirvísingini, t.d. brúka tey orðabøkurnar hjá Sprotanum, bókmentasøguna í Litteraturens Veje, eins og tey googla eftir øllum møguligum. Í grundini eri eg eisini ímóti sensuri av einum og hvørjum slag, so eg má bara royna at leggja undirvísingina til rættis so at hon er kappingarfør við digitala gangin. Samstundis havi eg ein varhuga av, at tað er umráðandi ikki at kapitulera í mun til gerandisdagin, so at tað ber til at eta saman við teimum awkward løtum, sum máttu staðist av at vera sama uttan mobila avleiðslu.



(KP)