Føroyski dansurin fyrimynd fyri stevi og samvinnu í Arktis?

Tóroddur Poulsen: Meðan vit læra jørðina føroyskan dans

Tað er sjálvandi ikki listabloggurin sum hevur funnið uppá uppbyggiligu orðingina í dagsins yvirskrift. Hon stavar frá portalinum í gjár og siterar Kaj Leo Holm Johannesen, løgmann, sum í drúgvari røðu á Arctic Circle ráðstevnuni í Reykjavík heldur óvæntað brúkti føroyska dansin sum mynd í mun til framtíðar samstarv millum londini í Arktis. Skeptikarar vilja kanska halda, at Føroyar ikki liggur heilt í Arktis, men tað eru vit altso sambært tú nýggja víðkaða Arktis-hugtakinum. Røðan hjá løgmanni var hildin á kontemporerum norðurlendskum, t.e. enskum, og løgmaður segði m.a. við íslendska forsetan "Mr President, the vision of an Arctic Circle that you have taken the initiative to launch here today makes me think of one of our own unique cultural traditions in the Faroe Islands, one that is still very much alive today. I am of course referring to the famous traditional Faroese ring dance – or chain dance. For those who are not familiar with it, let me explain. It usually starts as a small, tight circle of people who join arms and hands and begin to recite an ancient ballad together. The circle moves around with the simple rhythm of their feet, in pace with the verses of the ballad – two steps to the left, one to the right. As more people enter the circle – and anyone is free to join in or leave at any time – it starts to wind and bend in and out. It is no longer a perfect circle, but a meandering and dynamic chain, filling up the entire room with sound and movement.". 

Fyri ein lista- og mentanarmiðil er henda røðan áhugaverd á so mangan hátt, og hon passar jú eisini sum fótur í hosu til avgerðina hjá landstýrismanninum í mentamálum um at stuðla føroyska dansinum. Umframt ta avgerðina og so hinari ketta-burtur-úr-høvdatrog-avgerðina um stuðulin til føroyskan film, sum vit enn mangla at fáa útgreinaða, eru visiónir ikki gerandiskostur frá mentamálaráðharranum. Tess meira áhugavert er tað at lesa eina røðu frá løgmanni, sum tykist taka tráðin upp frá teimum frálíku meldurmyndunum hjá Tóroddi Poulsen við heitum sum "Meðan vit læra jørðina føroyskan dans", har smáu súkklararnir ferðast runt á myndaflatanum í heldur ójøvnum rundleittum rørslum og so hin myndin "Tá vit hava lært jørðina føroyskan dans", har dansiringurin eyðvitað er meira javnt rundur. 

Føroyski veruleikin er borgarligur og eg kann ivast í um fólk eru greið yvir hvussu nógv tað ávirkar okkum øll og okkara hugsunarhátt, at toppurin er bláur og kaldur uttan veruligan áhuga fyri teimum, sum ikki formáa at skaffa sær sjálvum fíggjarligar fyrimunir. Kári P sang einaferð í Gullkálvavalsinum: "Skulu vit dragsa, lata tey nassa, nei so missur dansurin ferð". Vit skulu arbeiða og vit skulu arbeiða meira og tað dragnar millum stættirnar og hesum mugu vit smyrja okkum við í nøkur ár aftrat. Men vit mugu ikki lata høgrasnaringina ávirka okkara tankar um satiru, list ella taktikk og krevja, at okkurt býr aftan fyri alt, sum verður gjørt ella, at alt verður gjørt við beráddum huga, tí tað verður tað ikki. 

Tá Heini Festirstein í síðstu viku smekkaði eina satirumynd á facebook sum viðmerking til miseydnaðu misálitisroyndina hjá andstøðuni, funnust summi at myndini. Gunvá við Keldu var ein teirra, og hennara motivatión hevur partvíst nakað við tign at gera, í viðmerking á in.fo sigur hon m.a:" ...Hetta er ein spurningur um etikk og moral, ella kanska spurningur um virðingina fyri landsins kosnu og virðingini fyri okkum sjálvum. Tað er stórur munur á stuttligu tekningunum vit hava upplivað í dagbløðunum, sum ein karikaturur og so at taka eina vanliga mynd og gera hana um, soleiðis sum Heini hevur gjørt! Eg haldi á ein ella annan hátt, so gongur tú fólki ov nær, tá ið tú fert at manipulera við veruligum myndum av teimum, tað kann vera myndir tey sjálvi hava lagt út, sum vera "misbrúktar"! Um vit hugsa um tað sum gekk fyri seg henda dagin í tinginum, so var tað alt annað enn stuttligt, tað var ógvuliga álvarsamt!"

Og hesum mugu vit geva Gunvá við Keldu rætt í, at tað var álvasamt at uppliva ikki bara samgonguna, men eisini partar av andstøðuni sláa manngarð um løgmann. Um vit hyggja at myndini hjá Heina Festirstein, er hon í sínum einfaldleika snild og væl hugsað. Løgmaður verður framsettur sum ein vakurleikadrottning við varrastift, krúnu og blómutyssi, og á einum borda á skák tvørtur um yvirkroppin stendur Miss Álit. Og tað er jú ógvuliga logiskt, at fæst eingin semja um misálit á løgmann, so má hann vera sjálv ímyndin av áliti ella hvat? Sannleikin er jú tann, at álitið á løgmanni er rættiliga trevsut aftan á tunnilsmálið, og í mun til hesa tvístøðu rakar myndina hjá Heina Festirstein seymin á høvdið. Atfinningarnar hava verið fleiri og tær flestu kunnu bólkast í tveir  høvuðsbólkar, sum eru ávikavíst formalar og (sexual)moralskar. Fleiri eru hørm um, at tað snýr seg um eina viðgjørda fotomynd av løgmanni, tí hetta er nakað heilt annað enn satirutekningar, sum í sínum formi skapa størri frástøðu til menniskjað, sum tær snúgva seg um. Men soleiðis hava fólk altso eisini reagerað uppá satirutekningar fyrr í tíðini og fegnast ella forargast, alt eftir um tey vóru samd ella ikki samd við boðskapinum í tekningini. Tøknið snýr seg bara um vana, og telda og fotoshop er eftirhondini so mikið gamalt eisini hjá okkum, at vit mugu royna at venja okkum til tað. Eyðvitað er, at tað verður ikki minni av hesum í framtíðini. Motivatiónin í hinum atfinningunum tykist meira fjald, tó at forargilsið hómast rættiliga týðiligt. Tær snúgva seg fyri ein part um tignina í løgmansembætinum og um hvussu synd tað er fyri mannin og pápan at blíva framstillaður "soleiðis" og tað forargiliga snýr seg altso um varrastiftina og krúnuna, sum eftir øllum at døma ganga tignini ov nær. Tað gera hesir rekvisittir, tí teir vanliga hoyra til kvinnukynið. Hetta má sostatt fatast sum, at kvinnukynið er minni tignarligt enn maskulina kynið, og eg havi somuleiðis varhugan av, at ein partur av indignatiónini er sexualmoralsk og snýr seg um sjálvt kynsblandið, at løgmaður í myndini verður lýstur sum krossdressari. Júst av hesi orsøk, at myndin fær fólk at lufta fordómar um hvat er tign og hvat ikki er tign, er hetta satira, tá hon er best. Her hugsi eg sjálvandi eisini um, at tað er evsta maktin í landinum, sum verður útsett fyri satiruni. Tað er altíð eitt heilsugott fólkaræðisligt tekin, tá fólk tora at gera gjøldur burtur úr maktini.

(KP)